Fjarvinna er vinnuform þar sem starfsfólk sinnir vinnu sinni utan hefðbundinnar starfsstöðvar með notkun upplýsingatækni innan ramma ráðningarsamnings aðila. Fjarvinna byggist á óþvinguðu samkomulagi milli aðila sem annað hvort er hluti upphaflegrar starfslýsingar eða að um það sé samið síðar.
Ef fyrirtæki heimilar starfsfólki/býður starfsfólki að vinna í fjarvinnu er æskilegt að fyrirtæki setji sér fjarvinnustefnu sem byggir á leiðbeiningum Vinnueftirlitsins.
Aðilum sem starfa skv. kjarasamningi VR er þó gert að hlýta samkomulagi sem ASÍ gerði við SA um fjarvinnu árið 2006. Þar er meðal annars að finna skilgreiningu fjarvinnu, fjallað um notkun á hvers kyns búnaði við störf og skil milli vinnu og einkalífs, svo eitthvað sé nefnt. Í samkomulaginu kemur einnig fram að hafi ekki verið samið um fjarvinnu í upphafi skuli starfsfólk ekki gjalda þess hafni það boði fyrirtækis um fjarvinnu, þannig er slík ástæða ekki gild fyrir uppsögn eða breytingum á ráðningarkjörum.
Starfsfólk sem vinnur í fjarvinnu nýtur sömu réttinda og þau sem starfa á starfsstöð skv. lögum og kjarasamningum. Þegar fjarvinna er tekin upp skulu aðilar gera með sér um það skriflegt samkomulag sem viðbót við ráðningarsamning, eða þá að það komi fram strax í ráðningarsamningi við upphaf ráðningar.
Vinnuálag og kröfur til starfsfólks í fjarvinnu eiga ávallt að vera sambærilegar við álag og kröfur sem gerðar væru til starfsfólks á starfsstöð atvinnurekanda.
Tryggja verður að starfsfólk sem vinnur fjarvinnu einangrist ekki frá samfélagi við annað starfsfólk í fyrirtækinu með því t.d. að gefa því tækifæri til að hitta vinnufélaga með reglulegum hætti og eiga aðgang að þeim upplýsingum sem fyrirtækið veitir. Það starfsfólk á sama aðgang og rétt varðandi þjálfun og möguleika til starfsframa eins og sambærilegt starfsfólk í starfsstöð. Tryggja verður að fjarvinnustarfsfólk hljóti alla þá þjálfun á þann búnað sem þau verða að nota við fjarvinnu. Sömuleiðis þarf að ganga úr skugga um að þau sem eru á starfsstöð fái þjálfun við að vinna með starfsfólki í fjarvinnu.
Um starfskraft í fjarvinnu gilda öll ákvæði kjarasamnings með sama hætti og væri hann á starfsstöð atvinnurekanda.
Ef samið er um reglubundna fjarvinnu skal um það gert samkomulag, sjá fjarvinnusniðmát hér. Samkomulag um fjarvinnu er þá hluti af ráðningarsamningi aðila.
Félagsfólk er hvatt til að hafa samband við sérfræðing á kjaramálasviði varðandi ráðgjöf um fjarvinnu.
Efnisatriði samningsins
-
Sé fjarvinna ekki hluti upprunalegrar starfslýsingar er hvort heldur starfsmanni eða atvinnurekanda heimilt að samþykkja eða hafna beiðni um slíka breytingu. Neitun starfsmanns er sem slík ekki gild ástæða uppsagnar eða breytingar ráðningarkjara.
-
Fjarvinnustarfsmaður skal njóta sömu kjara samkvæmt lögum og kjarasamningum og sambærilegt starfsfólk á starfsstöð fyrirtækisins. Viðbótarsamningar sem taka tillit til sérstöðu fjarvinnunnar geta þó verið nauðsynlegir.
-
Atvinnurekanda ber að gera viðeigandi ráðstafanir, einkum varðandi hugbúnað, til að tryggja vernd gagna og upplýsa starfsmann um gildandi löggjöf og reglur fyrirtækisins þar að lútandi. Fjarvinnustarfsmanni ber að fara eftir þessum reglum. Atvinnurekandi veitir fjarvinnustarfsmanni upplýsingar, einkanlega um takmarkanir við notkun upplýsingatækni, svo sem veraldarvefsins og um viðurlög við brotum.
-
Atvinnurekandi virðir einkalíf starfsfólks. Við notkun eftirlitskerfa skal gætt meðalhófs og hlutlægni auk þess sem við upptöku þeirra sé fylgt ákvæðum tilskipunar 90/270 um skjávinnu.
-
Spurningum varðandi búnað, ábyrgð og kostnað skal svarað áður en fjarvinna hefst. Almenna reglan er að atvinnurekandinn sér fjarvinnustarfsmanni fyrir nauðsynlegum búnaði og sér um viðhald hans nema fjarvinnustarfsmaður noti eigin búnað.
Meginregla í vinnurétti er að starfsmaður á ekki að bera neinn kostnað fyrir atvinnurekanda og því er eðlilegt í þeim tilfellum ef starfsmaður nýtir eigin búnað í þágu atvinnurekanda að aðilar semji um greiðslu vegna þess áður en vinnan hefst. Atvinnurekandinn greiðir beinan kostnað vegna vinnunnar, einkum fjarskiptakostnað og sér fjarvinnustarfsmanni fyrir viðeigandi tækniþjónustu.
Atvinnurekandi ber, í samræmi við þær reglur sem gilda samkvæmt landslögum eða kjarasamningum, ábyrgð á kostnaði vegna tjóns eða skemmda á búnaði eða gögnum sem fjarvinnustarfsmaður notar. Fjarvinnustarfsmaður skal gæta vel að þeim búnaði sem honum er fenginn og ekki safna eða dreifa ólöglegu efni á veraldarvefnum.
-
Atvinnurekandinn ber ábyrgð á að vinnuumhverfi fjarvinnustarfsmanns sé í samræmi við vinnuverndarreglur og upplýsir hann um vinnuverndarstefnu fyrirtækisins, einkanlega að því er varðar skjávinnu. Það er síðan starfsmannsins að fara eftir þeim reglum. Til að fylgjast með því skulu atvinnurekandi og trúnaðarmenn starfsfólks og/eða viðkomandi yfirvöld hafa aðgang að vinnustað starfsmanns innan þeirra marka sem lög eða kjarasamningar setja. Vinni starfsmaðurinn á eigin heimili þarf að boða slíka heimsókn með fyrirvara og fá samþykki fjarvinnustarfsmanns. Starfsmaðurinn getur líka óskað eftir slíkri heimsókn. Ítarlegar upplýsingar um vinnuvernd í fjarvinnu er að finna á vef Vinnueftirlitsins.
-
Fjarvinnustarfsmaður skipuleggur vinnutíma sinn innan marka laga, kjarasamninga, ráðningarsamninga og reglna fyrirtækisins. Verkefni og frammistaða fjarvinnustarfsmanns skulu samsvara því sem á við um sambærilegt starfsfólk á starfsstöð fyrirtækisins. Atvinnurekandinn skal gera ráðstafanir til að fjarvinnustarfsmaður einangrist ekki, svo sem með því að gefa honum tækifæri til að hitta samstarfsfólk reglulega og aðgang að upplýsingum sem fyrirtækið dreifir.
Aðilar verða að gæta að því að virða frítíma starfsmanns eftir að vinnutíma starfsmanns lýkur skv. ráðningarsamningi. Auk þess er rétt að árétta að veikindaréttur starfsmanns og veikindaréttur starfsmanns vegna barns er sá sami hjá þeim sem vinnur á starfsstöð og hjá þeim sem vinnur í fjarvinnu.
-
Fjarvinnustarfsfólk skal hafa sömu möguleika á þjálfun og starfsframa eins og sambærilegt starfsfólk á starfsstöð fyrirtækisins. Þau fá viðeigandi þjálfun miðað við þau tæki sem þau nota og sérkenni þessarar tegundar vinnu. Stjórnendur fjarvinnufólks geta einnig þurft á að halda þjálfun varðandi stjórnun slíkrar vinnu.
-
Fjarvinnustarfsfólk hefur sömu félagsréttindi að því er varðar stéttarfélagsaðild og réttindi tengd henni og starfsfólk á starfsstöð fyrirtækisins. Engar hindranir skulu vera við samskipti við trúnaðarmenn. Trúnaðarmenn skulu fá upplýsingar og samráð haft við þá um upptöku fjarvinnu.