Almennar fréttir - 04.04.2022
Félagsfólk VR hefur áhrif á kröfugerð félagsins
Hvernig virkar kjarasamningaferlið? Hvað gerist á óteljandi fundum sem standa yfir tímunum saman og oft langt fram á nætur? Er þetta bara störukeppni þangað til annar aðilinn gefur sig á endanum? Er þetta hluti af einhverju leikriti eða tekur þetta raunverulega svona langan tíma og af hverju?
Engir kjarasamningar eru gerðir án þess að fyrir liggi kröfugerð. Kröfugerðin er unnin í baklandi félagsins af samninganefnd VR, trúnaðarráði og trúnaðarmönnum. En áður en stjórn og trúnaðarráð vinnur endanlega kröfugerð er leitað álits félagsfólks VR þar sem það fær senda viðamikla könnun um hvaða áherslur það vill sjá í komandi kjarasamningum. Þannig getur félagsfólk haft bein áhrif á kröfugerðina. Fyrir síðustu samninga tóku 3.600 VR félagar þátt í könnuninni sem fjölskipaður hópur trúnaðarmanna, trúnaðarráðs og stjórnar unnu svo úr og fullmótuðu kröfugerð á vinnufundi, sem síðar varð grunnurinn að lífskjarasamningnum. Í ár stefnir í enn betri þátttöku í könnuninni sem stóð enn yfir þegar þetta var skrifað.
Stytting vinnuvikunnar, krónutöluhækkanir, vaxtalækkanir, verðtryggingin og húsnæðismálin voru fyrirferðamikil í síðustu samningum ásamt fjölda annarra mála. Þetta voru allt mál sem byggðu á forgangsröðun VR félaga. Hvað vill félagsfólk VR leggja áherslu á í næstu samningum? Það verður stóra spurningin og verður spennandi að sjá svörin úr könnuninni. Þegar kröfugerðin verður klár leggjum við hana fram með formlegum hætti gagnvart okkar viðsemjendum og setjum niður viðræðuáætlun þar sem tiltekin mál fá sess hverju sinni. Viðræðurnar eru í raun tvískiptar til að byrja með því sérfræðingar okkar á kjaramálasviði setjast niður með sérfræðingum SA og fara yfir samninginn sjálfan, orðalag og bókanir ásamt vafaatriðum sem samningsaðilar hafa misjafna túlkun á. Á meðan fer samninganefndin fyrir stærri málum er snúa að kröfugerðinni sjálfri. Oft eru þannig nokkrir hópar í þessari vinnu á hverjum tíma. En þá er ekki öll sagan sögð. Þegar kröfugerðir stéttarfélaganna liggja fyrir mátum við okkar kröfugerðir við kröfur félaga okkar innan raða ASÍ og skoðum hvort flötur sé á bandalagi. Það er ekki alltaf sjálfgefið að félög fari saman eða í bandalagi í kjaraviðræður. Til að það geti gerst þurfa sameiginlegir fletir að vera fleiri heldur en færri, þeir þurfa ekki að vera eins, en að mestu leyti í stóru málunum. Þá getur verið gott að félögin hafi ólíka uppbyggingu þar sem ólíkar starfsstéttir geta haft mun meiri slagkraft og áhrif komi til verkfallsaðgerða.
Verkfallsvopnið er eitt mikilvægasta baráttutæki sem við höfum og óhætt að fullyrða að stærstu sigrar hreyfingarinnar og mikilvægustu réttindin, sem við teljum sjálfsögð í dag, komu eftir hörð átök og verkfallsaðgerðir fyrri kynslóða. Í kjarasamningunum árið 2015 fóru hlutirnir ekki að gerast fyrr en VR boðaði allsherjarverkfall. Þá stóð ekki á okkar viðsemjendum að semja og yfirvofandi verkfall var slegið af. Í aðdraganda lífskjarasamninganna árið 2019 fór VR í fyrsta skipti í verkfall síðan árið 1988 eða í rúm 30 ár. Verkfallið stóð aðeins yfir í rúman sólarhring en varð til þess að raunverulegur skriður komst á viðræðurnar og samningurinn var kláraður á nokkrum sólarhringum eftir að aðilar komust að samkomulagi um stóru myndina með myndarlegri aðkomu stjórnvalda, sem því miður sviku svo stóru málin í því samkomulagi.
Oft heyrist sú klisja að samningur skuli taka við af samningi en því miður er það sjaldnast eða aldrei raunin og staðreyndin sú að lítið gengur eða rekur fyrr en hlutirnir eru komnir á borð ríkissáttasemjara. Það er því miður upplifun okkar sem standa í framlínu kjarasamningagerðar að lítill vilji er til raunverulegra viðræðna fyrr en allt um þrýtur og boðað er til aðgerða. Kannski er það vegna þess að tíminn vinnur sjaldnast með launafólki en með atvinnurekendum sem sjá ekki fram á kostnaðarauka á meðan allt er í hnút og samningar lausir. Oftar en ekki byrja hlutirnir því ekki að hreyfast fyrr en þeir eru komnir á borð sáttasemjara. Til þess að koma viðræðunum þangað þarf samninganefnd VR að lýsa yfir árangursleysi í viðræðum og vísa deilunni með formlegum hætti til ríkissáttasemjara. Þá kemur fyrir að hlutirnir gangi afar hægt þar líka og þarf þá að lýsa yfir árangursleysi viðræðna með formlegum hætti svo hægt sé að boða til verkfallsaðgerða.
Það er fyrst og fremst tvennt sem getur skilað okkur góðum árangri í kjarasamningum. Í fyrsta lagi er það sterkt umboð á bakvið kröfurnar, og skiptir góð þátttaka félagsfólks í könnuninni lykilmáli. Í öðru lagi samtakamáttur heildarinnar og stuðningur félagsfólks. Okkar viðsemjendur eru fljótir að þefa það uppi hvort við höfum fólkið á bakvið okkur eða ekki. Við skulum því alveg búa okkur undir firrta og afvegaleidda orðræðu og fullyrðingar sem standast enga skoðun. Það hefur aldrei í sögunni verið svigrúm til kjarabóta af hálfu atvinnulífsins í aðdraganda kjarasamninga. Og við munum sjá stjórnmálin, Seðlabankann og talsfólk sérhagsmuna keppast við að segja okkur fyrir verkum og hversu ábyrg og hófsöm við verðum að vera í okkar kröfum!
Við búum svo vel að vera stærsta stéttarfélag landsins. Það er á okkur hlustað og engin leið fyrir viðsemjendur okkar að sniðganga kröfur okkar og vilja. Sem betur fer erum við tilbúin í slaginn með heilan her af frábæru starfsfólki sem eru sérfræðingar á öllum sviðum kjaramála. Og þau eru ekki bara góð í því sem þau eru að gera, þau eru best á sínu sviði. Baráttuandi og einstök samheldni stjórnar, trúnaðarráðs og starfsfólks VR hefur verið einkennandi fyrir starf félagsins síðustu ár. Það mun án nokkurs vafa skila okkur þeim árangri sem við viljum á endanum ná fyrir okkar félagsfólk.
Við erum í þessu saman og við munum ná árangri!
Ragnar Þór Ingólfsson,
formaður VR.
Leiðari formanns birtist fyrst í 1. tbl. VR blaðsins 2022. Smelltu hér til að lesa blaðið.
