Í umræðu um innflytjendur eru fjölmörg hugtök sem ekki eru öllum kunn. Þessi hugtök geta verið flókin og mismunandi eftir samhengi og sjónarhorni. Með því að þekkja og skilja þessi hugtök getum við betur áttað okkur á þeim áskorunum og tækifærum sem fylgja innflytjendamálum.
Inngilding
Inngilding (e. inclusion) er hugtak sem vísar til ferlis þar sem einstaklingar eða hópar, oftast í samfélagslegum eða efnahagslegum aðstæðum, eru teknir eða samþykktir inn í stærri heild eða kerfi. Inngilding er nýlegt hugtak í íslensku og tekur mið af fjölbreytileika fólks í öllum aðstæðum. Mikilvægt er að tryggja að inngilding sé sanngjörn og að öll hafi tækifæri til að taka þátt og njóta góðs af þeim úrræðum og möguleikum sem samfélagið hefur upp á að bjóða.
Hugtakið inngilding vísar til þess að ábyrgðin á því að tryggja fjölbreytileika liggur hjá samfélaginu í heild en ekki hjá einum aðila. Inngilding byggir á samskiptum og kerfum sem grundvallast á samábyrgð. Þetta er ólíkt aðlögun (e. integration) þar sem ábyrgðin er hjá þeim sem er í minnihluta að aðlagast meirihlutanum. Inngilding er oft notuð í samhengi við hugtök eins og inngildandi samfélag eða inngildandi þjónusta.
Inngilding felur í sér að tryggja að öll, óháð bakgrunni, kyni, kynþætti, fötlun eða öðrum þáttum, hafi tækifæri til að taka þátt í og njóta góðs af samfélaginu. Öll hafa þörf fyrir að tilheyra og stærsta markmið inngildingar er að einstaklingar tilheyri samfélaginu.
Inngilding er oft tengd við jákvæðar breytingar eins og að auka fjölbreytni, efla samstöðu og styrkja tengsl. Inngilding getur einnig verið flókið ferli þar sem hindranir og fordómar koma upp.
-
Helstu þættir inngildingar
Félagsleg inngilding snýst um að tryggja að fólk af mismunandi uppruna, svo sem minnihlutahópar eða fólk með fötlun, sé velkomið í samfélaginu. Þetta getur falið í sér að útrýma fordómum, auka aðgengi að þjónustu og stuðla að fjölbreytni í hópum eins og skólum eða vinnustöðum.
Efnahagsleg inngilding felur í sér að tryggja að öll hafi aðgang að efnahagslegum tækifærum eins og atvinnu, fjármögnun eða þjónustu. Þetta er mikilvægt til að draga úr fátækt og stuðla að efnahagslegu jafnræði.
Menningarleg inngilding felur í sér að virða og samþykkja fjölbreytileika menningar og hefða. Þetta getur komið fram í því að fræða fólk um mismunandi menningarheima, hvetja til samræðu og stuðla að samskiptum milli ólíkra hópa.
Ávinningur af inngildinguFélagsleg samheldni: Inngilding eykur samheldni í samfélaginu, þar sem fólk lærir að virða og skilja hvort annað.
Sköpunargáfa: Fjölbreyttir hópar hafa tilhneigingu til að vera skapandi og nýsköpunargjarnir sem getur leitt til betri lausna og hugmynda.
Aukið aðgengi: Þegar samfélag er inngildandi er líklegra að öll geti notið góðs af úrræðum og þjónustu sem eykur lífsgæði.
Hindranir inngildingar
Fordómar: Oft eru fordómar og fyrirfram ákveðnar hugmyndir hindranir fyrir inngildingu.
Aðgengi: Skortur á aðgengi að þjónustu og upplýsingum getur hindrað fólk í að taka þátt í samfélaginu.
Skortur á fræðslu: Skilningsleysi á mikilvægi inngildingar getur leitt til neikvæðra viðhorfa.
Aðlögun
Aðlögun (e. adaptation) vísar til ferlis þar sem einstaklingar eða hópar breyta sér eða þróa nýja eiginleika til að bregðast við breytingum í umhverfi sínu. Aðlögun getur verið félagsleg, menningarleg og sálfræðileg. Aðlögun felur einnig í sér að samfélagið þurfi að taka tillit til nýs veruleika í atvinnulífinu.
-
Helstu þættir aðlögunar
Félagsleg aðlögun vísar til þess hvernig fólk breytir hegðun sinni eða venjum til að passa inn í nýtt samfélag eða menningu. Þetta getur falið í sér að læra nýtt tungumál, aðlagast nýjum venjum eða breyta samskiptaháttum.
Menningarleg aðlögun vísar til ferlis þar sem einstaklingar eða hópar samþykkja og samþætta nýjar menningarvenjur eða gildi meðan þeir halda áfram að virða eigin menningu. Þetta getur verið mikilvægur þáttur í innflytjendaferli.
Sálfræðileg aðlögun vísar til þess hvernig einstaklingar aðlagast nýjum aðstæðum eða breytingum í lífi sínu, eins og að takast á við streitu, áfall eða nýtt hlutverk.
Rótfesta
Rótfesta (e. rooting) vísar til ferlis þar sem einstaklingar eða hópar staðsetja sig í ákveðnu umhverfi eða samfélagi og byggja upp tengsl við það. Þetta getur átt við um félagslegan, menningarlegan eða sálfræðilega grunn. Rótfesta er mikilvæg til að skapa tilfinningu fyrir öryggi, sjálfsmynd og því að tilheyra. Rótfesta er orð sem Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor emeritus í íslenskri málfræði, hefur lagt til að nota í stað orðsins aðlögun.
-
Helstu þættir rótfestu
Félagsleg rótfesta felur í sér að byggja upp tengsl við aðra í samfélaginu eins og fjölskyldu, vini og samfélagshópa. Þetta eykur tilfinningu fyrir inngildingu og stuðningi. Rótfesta getur einnig átt við um að finna sinn stað í samfélaginu, hvort sem það er í gegnum atvinnu, menntun eða önnur félagsleg tengsl.
Menningarleg rótfesta vísar til þess hvernig einstaklingar tengjast menningu sinni og hefðum. Rótfesta í menningu getur falið í sér að halda áfram að fagna hefðum, siðum og tungumáli. Hún er mjög mikilvæg þegar kemur að þróun sjálfsmyndar þar sem tengsl við umhverfið og menningu móta hvernig fólk sér sjálft sig.
Sálfræðileg rótfesta snýst um innri tilfinningu fyrir öryggi og að tilheyra. Rótfesta getur hjálpað einstaklingum að takast á við streitu og óvissu. Með rótfestu skapast öruggt umhverfi þar sem fólk getur treyst á aðra ásamt því að byggja upp dýrmæt tengsl sem geta veitt þeim stuðning í gegnum erfiðleika.
Gott er að hafa í huga að fólk sem hefur lítið stuðningsnetgetur átt í erfiðleikum með að festa rætur. Þar spila inn í þættir eins og áskoranir við að finna sameiginlegan grundvöll þegar ólíkir menningarheimar mætast og viðhorf í samfélaginu. Slíkir þættir geta komið í veg fyrir að fólki finnist það hafa náð rótfestu og því mikilvægt að samfélagið sé meðvitað um mikilvægi inngildingar.
Rótfestuáætlun er hugtak sem leggur áherslu á aðlögun innflytjenda að íslensku samfélagi með því að hjálpa þeim að skapa sterkar rætur frekar en að einungis aðlagast staðbundinni menningu. Markmiðið er að búa til samhljóða sambúð þar sem innflytjendur og innfæddir geta viðhaldið menningarlegri sjálfsmynd sinni á meðan þeir leggja saman sitt af mörkum til og auðga íslenskt samfélag.
Hugmyndin er að hverfa frá hefðbundinni hugmynd um aðlögun, sem oft felur í sér að innflytjendur þurfi að aðlagast að fullu viðmiðum og gildum gestgjafasamfélagsins. Í staðinn hvetur rótfestuáætlun til gagnkvæmrar virðingar og skilnings, sem gerir kleift að skapa fjölbreyttari og inngildandi samfélag.