Framkvæmd og hugmyndafræði könnunar á Fyrirtæki ársins
Framkvæmdin
Gallup sér um framkvæmd könnunar VR á Fyrirtæki ársins sem og úrvinnslu niðurstaðna.
Könnunin á Fyrirtæki ársins 2019 náði til félagsmanna sem voru skráðir í VR þegar könnunin hófst. Að auki var fyrirtækjum boðið að aðrir starfsmenn en VR félagar fengju einnig senda könnunina. Alls nýttu 118 fyrirtæki sér þetta boð og náðu 114 þeirra inn á lista.
Fyrirtæki ársins 2019 fór þannig fram að félagsmenn VR fengu sendan tölvupóst, ef netfang var til staðar. Hringt var í félagsmenn sem ekki voru með skráð netfang í félagakerfi VR og þeim boðið að taka þátt í könnuninni á netinu. Ef þeir samþykktu, var netfangs aflað og könnunin síðan send á þá. Einnig var hringt í félagsmenn þar sem könnun virtist ekki komast til skila eða þar sem netfang var rangt. Þá var starfsmönnum þeirra fyrirtækja sem buðu öllum sínum starfsmönnum að taka þátt sendur listi á netinu. Fyrirtækin sendu inn lista með nöfnum og netföngum / farsímanúmerum starfsmanna. Þeir starfsmenn og félagsmenn sem ekki höfðu netfang var boðið að taka þátt á netinu, en þá var send slóð og lykilorð í GSM síma viðkomandi með SMS.
Alls var 42.761 einstaklingur í upprunalega úrtakinu en alls var spurningalisti sendur til rúmlega 36 þúsund einstaklinga. Svör bárust frá 12.201 starfsmanni um 1.000 fyrirtækja, en svör 741 svaranda voru ekki nothæf og því voru svör 11.456 manns notuð við úrvinnslu allra spurninga (heildarniðurstöður), sem gerir 33% svarhlutfall. Svarhlutfall lækkar frá árinu 2016 en þá var það tæplega 37%.
Mikilvægt er að hafa í huga að þetta er svörun úr heildarhópi eða þýði því allir félagsmenn VR, að uppfylltum framangreindum skilyrðum, höfðu möguleika á að taka þátt. Til þess að fyrirtæki væru tekin með í greininguna á Fyrirtæki ársins þurfti fjöldi svarenda að ná ákveðnu lágmarki. Krafa var gerð um 35% svarhlutfall frá fyrirtæki. Auk þess var miðað við að lágmarki 7 svarendur svöruðu hjá fyrirtækjum með færri en 50 starfsmenn, að lágmarki 10 starfsmenn hjá fyrirtækjum með 50 til 99 starfsmenn, 20 starfsmenn hjá fyrirtækjum með 100 til 499 starfsmenn og 50 starfsmenn hjá fyrirtækjum með 500 starfsmenn eða fleiri. Alls uppfylltu 147 fyrirtæki þessi skilyrði og byggist val á Fyrirtæki ársins 2019 á svörum 6.763 starfsmanna þessara fyrirtækja. Svör starfsmanna fyrirtækja sem ekki komast inn á lista yfir Fyrirtæki ársins nýtast í almennri úrvinnslu.
Niðurstöðurnar eru birtar á vef VR eftir heildareinkunn fyrirtækja og einkunnum þeirra fyrir lykilþættina en fyrirtækjum stendur til boða að kaupa ítarlegri greiningu niðurstaðna, en það er Gallup sem sér um ítargreiningar og innheimtir greiðslu fyrir þær.
Mælingar
Fyrirtæki ársins 2019 voru valin með þeim hætti að spurningalisti var lagður fyrir félgsmenn og aðra starfsmenn fyrirtækja þar sem þeir voru inntir eftir mati á innra starfsumhverfi fyrirtækis síns. Mælingin náði til níu mismunandi þátta í starfsumhverfi fyrirtækja, en með því að láta mælinguna ná til margra þátta fæst heilsteypt mynd af innra starfsumhverfi þeirra. Svo víðtæk mæling hjálpar stjórnendum einnig að átta sig betur á stöðu mála hjá sínu fyrirtæki því þeir fá niðurstöður um hvern þátt starfsumhverfisins. Þannig er auðveldara að sjá í hvaða málum úrbóta er þörf og hvaða þættir eru í góðum farvegi. Þáttagreining (factor analysis) var notuð til að greina undirliggjandi þætti sem skýra fylgni milli spurninga. Með þeirri aðferð kemur í ljós hvaða spurningar mæla tiltekin hugtök eða þætti, það er hvaða hugtök eru mæld í spurningalistanum og hversu mörg þau eru. Í þáttagreiningunni komu í megindráttum fram níu þættir.
Þeir níu þættir sem komu fram eru viðhorf starfsfólks til stjórnunar, launakjara, vinnuskilyrða, sveigjanleika vinnu, möguleika starfsmanna á sjálfstæðum ákvörðunum í starfi, ímynd fyrirtækis, ánægja og stolt, starfsandi í fyrirtækinu og jafnrétti. Þættirnir níu eru samsettir úr þeim spurningum sem falla undir hvern þátt. Neðar á síðunni má sjá alla þættina og þær spurningar sem undir þá falla. Hverri spurningu er hægt að svara á fimm punkta kvarða þar sem annar endi kvarðans gefur til kynna mikla ánægju með það sem spurt er um en hinn endinn gefur til kynna mikla óánægju. Einkunn á hverjum þætti stendur því fyrir meðalánægju svarenda á þeim spurningum sem falla undir viðkomandi þátt. Spurningunum er raðað upp í töflunni eftir hleðslu þeirra á þáttinn þannig að sú spurning sem er með hæsta hleðslu er efst.
Aðferð
Valið á Fyrirtæki ársins 2019 byggist á heildareinkunn sem er samsett úr þessum níu þáttum. Allir þættirnir taka gildi á bilinu 1 til 5, þar sem 5 gefur til kynna mjög mikla ánægju starfsmanna með viðkomandi þátt í starfsumhverfi fyrirtækis síns en 1 gefur til kynna mjög mikla óánægju. Ef fyrirtækið er með gildið 3 á þætti þá gefur það til kynna að starfsmenn séu hvorki ánægðir né óánægðir með viðkomandi þátt í starfsumhverfi fyrirtækisins.
Í samsetningu heildareinkunnar er vægi þáttanna níu ólíkt (sjá töflu 1 að neðan). Sama mælistika er á heildareinkunninni og á þáttunum, lægsta gildi er 1 og gefur til kynna mesta óánægju eða neikvæðasta afstöðu en hæsta gildið er 5 og gefur til kynna mesta ánægju eða jákvæðasta afstöðu.
Tafla 1. Vægi þátta í heildareinkunn
| Stjórnun | 15% |
| Starfsandi | 13% |
| Launakjör | 10% |
| Vinnuskilyrði | 12% |
| Sveigjanleiki vinnu | 8% |
| Sjálfstæði í starfi | 9% |
| Ímynd fyrirtækis | 10% |
| Ánægja og stolt | 11% |
| jafnrétti | 11% |
Við þáttagreiningu var notuð principal axis aðferð með hornskökkum (oblique) snúningi og var fylgni milli þátta í öllum tilfellum hærri en 0,3. Samanlagt skýra þættirnir 68% af heildardreifingu breytanna (sjá breytur/spurningarnar í töflu 2 neðst á síðunni). Vægi einstakra þátta í heildareinkunn byggir á því hve stórt hlutfall dreifingarinnar hver þáttur skýrir af dreifingu allra spurninganna.
Miðað var við að þáttahleðsla væri 0,3 eða hærri á viðeigandi þætti, en þá skýrir hvert atriði að minnsta kosti 9% af dreifingu þáttarins. Atriðagreining (item analysis) studdi það að þessi atriði áttu vel heima á viðeigandi þáttum. Á heildina litið voru atriði með góða þáttahleðslu við sína þætti.
Við atriðagreiningu kom í ljós að þættirnir níu hafa góða innri samkvæmni (sjá töflu 3 að neðan).
Tafla 3. Áreiðanleiki kvarðanna sem mynda heildarmælingu á Fyrirtæki ársins.
| Cronbach’s Alpha | Meðalfylgni | Lægsta fylgni | Hæsta fylgni | |
|---|---|---|---|---|
| Stjórnun | 0,95 | 0,66 | 0,52 | 0,83 |
| Launakjör | 0,85 | 0,66 | 0,57 | 0,79 |
| Vinnuskilyrði | 0,87 | 0,49 | 0,39 | 0,64 |
| Sveigjanleiki vinnu | 0,83 | 0,49 | 0,39 | 0,68 |
| Sjálfstæði í starfi | 0,83 | 0,56 | 0,44 | 0,68 |
| Ímynd fyrirtækis | 0,88 | 0,72 | 0,68 | 0,77 |
| Starfsandi | 0,83 | 0,63 | 0,58 | 0,71 |
| Ánægja og stolt | 0,93 | 0,76 | 0,68 | 0,80 |
| Jafnrétti | 0,88 | 0,56 | 0,42 | 0,84 |
Meðalheildareinkunn fyrirtækja sem komust á lista yfir Fyrirtæki ársins 2019 var 4,26 samanborið við 4,21 í fyrra en töluverður munur er eftir stærð fyrirtækja, eins og sjá má í töflu 4 að neðan.
Tafla 4. Meðaltöl þátta
| Fyrirtæki á lista með færri en 30 starfsmenn | >Fyrirtæki á lista með 30 til 69 starfsmenn | Fyrirtæki á lista með 70 starfsmenn eða fleiri | Öll fyrirtæki á lista | |
|---|---|---|---|---|
| Heildarmeðaltal | 4,37 | 4,24 | 4,16 | 4,26 |
| 4,42 | 4,25 | 4,21 | 4,30 | |
| Starfsandi | 4,50 | 4,42 | 4,37 | 4,43 |
| Launakjör | 3,64 | 3,53 | 3,23 | 3,46 |
| Vinnuskilyrði | 4,32 | 4,14 | 4,03 | 4,17 |
| Sveigjanleiki vinnu | 4,61 | 4,49 | 4,42 | 4,51 |
| Sjálfstæði í starfi | 4,48 | 4,31 | 4,31 | 4,37 |
| Ímynd fyrirtækis | 4,48 | 4,35 | 4,20 | 4,34 |
| Ánægja og stolt | 4,49 | 4,36 | 4,26 | 4,37 |
| Jafnrétti | 4,40 | 4,34 | 4,43 | 4,39 |
_________________________________________________________________________________________________________
Af þáttunum níu var meðaltalið hæst á þáttunum sveigjanleiki vinnu, starfsanda og jafnrétti en lægst á þættinum launakjör.
Tafla 2 - Þættirnir sem mynda mælingu á Fyrirtæki ársins 2019
Smelltu á plúsinn fyrir framan hvern þátt til að fá nánari upplýsingar.
-
Stjórnun
- Ég fæ stuðning og hvatningu frá næsta yfirmanni mínum.
- Næsti yfirmaður minn virðir starfsfólkið mikils.
- Næsti yfirmaður minn er sanngjarn við starfsfólk.
- Ég get leitað til næsta yfirmanns míns ef ég þarf á því að halda.
- Næsti yfirmaður minn sér um að ég hafi möguleika til að þroska hæfileika mína.
- Næsti yfirmaður minn bætir starfsaðstæður þegar þörf er á.
- Það er skýrt til hvers næsti yfirmaður minn ætlast til af mér.
- Á mínum vinnustað er starfsfólki hrósað þegar það stendur sig vel.
- Hversu vel eða illa telur þú að þínum vinnustað sé stjórnað?
- Ég ber fullt traust til stjórnenda fyrirtækisins.
-
Starfsandi
- Mér finnst starfsandinn venjulega vera afslappaður og óþvingaður.
- Samskipti eru opin og hispurslaus meðal samstarfsfólks míns.
- Mér kemur vel saman við samstarfsfólk mitt.
-
Launakjör
- Ánægja með launakjör.
- Laun starfsfólks stofnunarinnar eru ákveðin af sanngirni.
- Telur þú vinnuveitanda þinn veita betri, svipuð eða verri launakjör en gert er á öðrum sambærilegum vinnustöðum?
-
Vinnuskilyrði
- Ánægja með vinnuaðstöðu, þ.e. vinnu- eða skrifstofurými.
- Ánægja með lýsingu.
- Ánægja með loftræstingu.
- Ánægja með hljóðvist (ánægja eða óánægja með hljóð í rýminu).
- Ánægja með matar- og kaffiaðstöðu.
- Ánægja með öryggi á vinnustað.
- Ánægja með tölvu- og tækjabúnað.
-
Sveigjanleiki vinnu
- Ég get farið úr vinnu með litlum fyrirvara til að sinna aðkallandi erindum í einkalífi mínu.
- Ég hef svigrúm til að útrétta í vinnutímanum þegar nauðsyn krefur.
- Ertu ánægð(ur) eða óánægð(ur) með þann sveigjanleika sem þú hefur í vinnunni?
- Ég á auðvelt með að samræma vinnu og fjölskyldulíf.
- Ég á auðvelt með að taka sumarfrí/önnur frí á þeim tíma sem mér hentar.
-
Sjálfstæði í starfi
- Mér finnst ég hafa góð tök á öllum þáttum starfs míns.
- Mér finnst ég hafa næga yfirsýn yfir alla þá þætti sem krafist er af mér í starfi.
- Markmiðin með starfi mínu eru skýr.
- Þegar á heildina er litið hef ég mikil áhrif á hvernig starf mitt er unnið.
-
Ímynd fyrirtækis
- Þegar fyrirtækið sem ég starfa hjá ber á góma er sú umræða yfirleitt vinsamleg.
- Þegar á heildina er litið hafa viðskiptavinir jákvæða afstöðu til fyrirtækisins.
- Þegar á heildina er litið er fyrirtækið sem ég starfa hjá talin vera mjög traust.
-
Ánægja og stolt
- Á heildina litið er ég ánægð(ur) í starfi mínu.
- Á heildina litið líður mér vel í starfi mínu.
- Ég get mælt með vinnustaðnum sem góðum vinnustað við vini mína.
- Ég er stolt(ur) af fyrirtækinu sem ég starfa hjá.
-
- Á mínum vinnustað er lögð áhersla á jafnrétti kynjanna.
- Á mínum vinnustað er skýr stefna um jafnrétti kynja.
- Á mínum vinnustað finnst mér karlar og konur fá sömu tækifæri til starfsframa.
- Á mínum vinnustað rr fólki ekki mismunað (t.d. eftir aldri, kyni, uppruna, kynhneigð eða trúar- eða lífsskoðun).
- Á mínum vinnustað starfar fjölbreyttur hópur einstaklinga (t.d. hvað varðar aldur, kyn, uppruna, kynhneigð eða trúar- eða lífsskoðun).
- Á mínum vinnustað eru bæði konur og karlar í ábyrgðarstöðum.
Hugmyndafræðin
Í könnun VR á Fyrirtæki ársins er viðhorf starfsmanna til lykilþátta í starfsumhverfi vinnustaðarins metið. Könnunin er vettvangur fyrir félagsmenn til að koma skoðunum sínum á framfæri og láta stjórnendur vita af því sem vel er gert og hvað betur má gera. Niðurstöðurnar eru stjórnendum hafsjór upplýsinga og hagnýtur leiðarvísir um hvort úrbóta sé þörf og hvar. Þær sýna ekki einungis hver staða fyrirtækisins er í augum starfsmanna heldur einnig hver staða þess er í samanburði við önnur fyrirtæki á vinnumarkaði.
Virkjum mannauðinn
Hugmyndafræðin sem býr að baki Fyrirtæki ársins er sú að innra starfsumhverfi fyrirtækja hafi gríðarleg áhrif á afkomu þeirra ekki síður en ytri rekstrarskilyrði. Þau fyrirtæki sem einhverra hluta vegna virkja mannauð sinn illa eða alls ekki geti hvorki fært sér hagstæð ytri skilyrði í nyt né brugðist við neikvæðum rekstrarskilyrðum eða utanaðkomandi áföllum.
Innra starfsumhverfi vísar í þessu samhengi fyrst og fremst til þeirra viðhorfa sem eru ríkjandi meðal starfsfólks. Hvaða augum lítur það starf sitt, starfsaðstöðu, samstarfsmenn, yfirmenn og stefnu og stjórnun fyrirtækisins? Hvert er viðmót yfirmanna í garð undirmanna sinna? Því neikvæðari sem þessi viðhorf eru þeim mun lélegra er innra starfsumhverfi fyrirtækisins.
Þetta má mæla á marga vegu. Í könnun VR byggja niðurstöðurnar á níu lykilþáttum: stjórnun (sem áður hét trúverðugleiki stjórnenda), starfsanda, launakjörum, vinnuskilyrðum, sveigjanleika vinnu, sjálfstæði í starfi, ímynd fyrirtækis, ánægju og stolti og jafnrétti sem kom fyrst til árið 2016. Þessir þættir endurspegla það traust sem ríkir í samskiptum innan fyrirtækisins, hversu stolt eða hreykið starfsfólkið almennt er af starfi sínu og fyrirtækinu sem það starfar hjá, þá virðingu sem yfirmenn bera fyrir starfsfólki sínu og það andrúmsloft sem ríkir á vinnustaðnum.
Ánægt starfsfólk = aukin gæði
Fyrirtæki sem telst eftirsóknarverður vinnustaður getur valið úr hæfasta starfsfólkinu og það nýtur góðs af mikilli launþegatryggð. Framleiðsla og þjónusta aukast að gæðum, þar sem samlegðaráhrifin eru þau að allt starfsfólk fyrirtækisins leggur sig fram um að ná árangri. Gott starfsumhverfi dregur úr álagi og streitu og eykur almenna starfsánægju sem stuðlar aftur að því að veikindadögum fækkar. Starfsfólkið sýnir frumkvæði í starfi sem ýtir jafnframt undir nýjungar í rekstri fyrirtækisins og árangursríka þróun. Fyrir vikið verður fyrirtækið sveigjanlegra gagnvart breytingum í rekstrarumhverfi þess eða breyttum samkeppnisaðstæðum. Ímynd fyrirtækisins verður sterk, bæði inn á við gagnvart starfsfólkinu og út á við og fyrirtækið nýtur jafnframt góðs af jákvæðu umtali.
Könnunin segir hvað þarf að gera betur
Fyrirtæki ársins gerir stjórnendum kleift að nálgast innra starfsumhverfi sitt með markvissum og árangursríkum hætti. Í fyrsta lagi eru niðurstöðurnar áreiðanlegt mælitæki á frammistöðu fyrirtækisins sem vinnustaðar. Þær segja til um hvort og þá hvaða vanda er við að etja og um leið hvaða sóknarfæri það á. Í öðru lagi veitir Fyrirtæki ársins mikilvægan samanburð á milli ára. Í þriðja lagi fela skilgreiningar Fyrirtækis ársins í sér öflug verkfæri sem stjórnendur geta beitt í samvinnu við starfsfólk til að gera vinnustaðinn eftirsóknarverðan.
Öflugt tæki fyrir VR
Niðurstöður könnunarinnar gefa VR skýra og viðamikla mynd af viðhorfum félagsmanna til vinnustaða sinna. Þessar upplýsingar nýtast félaginu í sinni kjarabaráttu, gefa VR færi á að meta hvaða áherslur skuli leggja í kröfugerð kjarasamninga og hvort breyta þurfi viðhorfi stjórnenda og / eða hins opinbera. Könnunin rennir þannig fleiri stoðum undir starfsemi og þjónustu félagsins.
Happdrættið
Búið er að draga í happdrættinu í tengslum við könnunina á Fyrirtæki ársins og launum 2019. Í vinning voru tvö gjafabréf með Icelandair og fimm miðar fyrir tvo á Airwaves hátíðina í haust. Búið er að hafa samband við vinningshafana.
Vinningsnúmerin eru:
142681, 140696, 115994, 118332, 104946, 101069 og 129161
